出师表全文及拼音注释

X iān dì chuàng yè wèi bàn ér zhōng dào bēng cú

①先帝创业未半而中道崩殂，

Jīn tiān xià sān fēn , yìzhōu pí bì, cǐ chéng wēi jí cún wáng zhīqiūyě .

今天下三分，益州疲弊，此诚危急存亡之秋也。

Rán shì wèi zhī chén bú xiè yú nèi，zhōng zhìzhī shìwàng shēn yú wài zhě然侍卫之臣不懈于内，忠志之士忘身于外者，

gài zhuīxiān dìzhīshū yù , yù bào zhī yú bì xià yě . Chéng yíkāi zhāng shèng tīng 盖追先帝之殊遇，欲报之于陛下也。诚宜开张圣听，

yǐguāng xiān dì yí dé , huī hóng zhì shìzhī qì , bù yí wàng zìfěi bó , yǐn yù shī yì ,以光先帝遗德，恢弘志士之气，不宜妄自菲薄，引喻失义，

yǐsāi zhōng jiàn zhī lù yě .

以塞忠谏之路也。

Gōng zhōng fǔzhōng，jù wéi yìtǐ，zhì fá zāng pǐ，bù yí yì tóng，

②宫中府中，俱为一体，陟罚臧否，不宜异同。

ruò yǒu zuò jiān fàn kējí wéi zhōng shàn zhě, yí fù yǒu sīlùn qí xíng shǎng ,若有作奸犯科及为忠善者，宜付有司论其刑赏，

yǐzhāo bì xià píng míng zhī zhì, bù yípiān sī , shǐ nèi wài yìfǎyě.

以昭陛下平明之理，不宜偏私，使内外异法也。

Shìzhōng shì láng guōyōu zhīfèiyīdǒng yǔn děng , cǐjiē liáng shí ,

③侍中、侍郎郭攸之、费祎、董允等，此皆良实，

zhìlǜzhōng chún , shìyǐxiān dìjiǎn bá yǐ yí bì xià . Yú yǐ wéi gōng zhōng zhī shì,志虑忠纯，是以先帝简拔以遗陛下。愚以为宫中之事，

shì wú dà xiǎo , xīyǐzīzhī , rán hòu shī xíng , bì neng bìbǔ què lòu ,

事无大小，悉以咨之，然后施行，必能裨补阙漏，

yǒu suǒguǎng yì。

有所广益。

J iāng jūn xiàng chǒng , xìng xíng shūjūn , xiǎo chàng jūn shì

④将军向宠，性行淑均，晓畅军事，

shì yòng yú xī rì , xiān dìchēng zhīyuē néng , shìyǐ zhòng yìjǔchǒng wéi dū .试用于昔日，先帝称之曰能，是以众议举宠为督。

Yú yǐ wéi yíng zhōng zhī shì , shì wú dà xiǎo , xīyǐzīzhī ,

愚以为营中之事，事无大小，悉以咨之，

bì néng shǐ háng zhèn hé mù , yōu liè dé suǒyě .

必能使行阵和睦，优劣得所。

Qīn xián chén , yuǎn xiǎo rén , cǐxiān hàn suǒyǐxīng lóng yě ;qīn xiǎo rén,

⑤亲贤臣，远小人，此先汉所以兴隆也;亲小人，

y uǎn xián chén , cǐ hòu hàn suǒyǐqīng tuíyě . X iān dì zài shí ,

远贤臣，此后汉所以倾颓也。先帝在时，

měi yǔ chén lùn cǐ shì , wèi cháng bú tàn xī tòng hèn yú huán líng yě .

每与臣论此事，未尝不叹息痛恨于桓、灵也。

Shìzhōng shàngshūzhǎngshǐcānjūn cǐxīzhēn liàng sǐ jié zhī chén yě ,侍中、尚书、长史、参军，此悉贞良死节之臣也，

yuàn bì xià qīn zhīxìn zhī , zé hàn shìzhī lóng , kě jì rì ér dài yě .

愿陛下亲之信之，则汉室之隆，可计日而待也。

C hénběnbùyī , gōng gēng yu nán yáng , gǒu quán xìng mìng yú luàn shì ,

⑥臣本布衣，躬耕于南阳，苟全性命于乱世，

bù qiú wén dá yú zhū hóu . X iān dì bú yǐ chén bēi bǐ , wěi zìwǎng qū ,

不求闻达于诸侯。先帝不以臣卑鄙，猥自枉屈，

sān gù chén yú cǎo lú zhīzhōng , zī chén yǐdāng shìzhī shì , yóu shìgǎn jī ,

三顾臣于草庐之中，咨臣以当世之事，由是感激，

suìhǔxiān dìyǐqū chí . Hòu zhíqīng fù , shòu rèn yú bài jūn zhī jì ,

遂许先帝以驱驰。后值倾覆，受任于败军之际，

fèng mìng yú wēi nàn zhījiān , ěr lái èr shíyǒu yī nián yǐ !

奉命于危难之间,尔来二十有一年矣!

X iān dìzhī chén jǐn shèn , gù lín bēng jì chén yǐ dà shìyě . Shòu mìng yǐ lái，

⑦先帝知臣谨慎，故临崩寄臣以大事也。受命以来，

sù yè yōu lǜ , kǒng tuō fù bú xiào , yǐshāng xiān dìzhī míng , gù wǔ yuè dù lú，夙夜忧叹，恐托付不效，以伤先帝之明，故五月渡泸，

s hēn rù bù máo . Jīn nán fāng yǐ dìng , bīng jiǎyǐ zú , dāng jiǎng shuài sān jūn ,深入不毛。今南方已定，兵甲已足，当奖率三军，

běi dìng zhōng yuán , shù jié nú dùn , rǎng chú jiān xiōng , xìng fù hàn shì ,

北定中原，庶竭驽钝，攘除奸凶，兴复汉室，

hái yú jiù dōu . Cǐ chén suǒyǐ bào xiān dì ér zhōng bì .

还于旧都。此臣所以报先帝而忠陛下之职分也。

zhì yú zhēn zhuó sǔn yì , jìn jìn zhōng yán , zé yōu zhīyīyǔn děng zhī rèn yě.至于斟酌损益，进尽忠言，则攸之、祎、允之任也。

Yuàn bì xià tuō chén yǐtǎo zéi xìng fu zhi xiao , bú xiào , zé zhì chén zhī zuì ,

⑧愿陛下托臣以讨贼兴复之效，不效,则治臣之罪，

yǐ gào xiān dìzhī líng . Ruò wú xìng fù zhī yán , zé zé yōu zhīyīyǔn děng zhī man 以告先帝之灵。若无兴德之言，则责攸之、祎、允等之慢，

yǐzhāng qí jiu . Bì xià yì yí zì móu , yǐzīzōu shàn dào , chá nà yǎ yán ,

以彰其咎。陛下亦宜自谋，以咨诹善道，察纳雅言，

S hēn zhuīxiān dì yí zhào . Chén bú shèng shòu ēn gǎn jī .

深追先帝遗诏。臣不胜受恩感激!

Jīn dāng yuǎn lí，lín biǎo tì qì，bù zhīsuǒ yún .

⑨今当远离，临表涕零，不知所云。