德道经(带拼音版)熊春锦知识讲解
德道经(带拼音版)熊
春锦
《德道经》
熊春锦勘校
《德道经》开卷歌
我爱德道能，打开头顶门，灌入身体内，滋养精和神。
我爱德道能，敞开劳宫门，吸收光和气，养心又养神。
我爱德道能，打开心胸门，增强智和慧，一生都聪明。
我爱德道能，敞开涌泉门，浊气都排尽，健康无疾病。
我爱德道能，五色五德明，绿红黄白黑，五脏各分明。
德光养心身，全身透体明，营养性和命，永做道德人。（附加大学）
《大学》
大学之道，在明明德，在亲民，在止于至善。知止而后有定，定而后能静，静而后能安，安而后能虑，虑而后能得。物有本末，事有终始。知所先后，则近道矣。
古之欲明明德于天下者，先治其国。欲治其国者，先齐其家。欲齐其家者，先修其身。欲修其身者，先正其心。欲正其心者，先诚其意。欲诚其意者，先致其知。致知在格物。物格而后知至，知至而后
意诚，意诚而后心正，心正而后身修，身修而后家齐，家齐而后国治，国治而后天下平。
自天子以至于庶人，壹是皆以修身为本，其本乱而末治者否矣。其所厚者薄，而其所薄者厚，未之有也。此谓知本，此谓知之至也。
德篇
第d ì一y ī章
zh ān ɡ 论l ùn 德d é
(38)
上sh àn ɡ德d é不b ù德d é
，是sh ì以y ǐ
有y ǒu 德d é；下xi à德d é不b ù失sh ī德d é
，是sh ì以y ǐ
无w ú德d é
。
上sh àn ɡ德d é无w ú为w éi 而ér 无w ú以y ǐ为w éi 也y ě
。上sh àn ɡ仁r én 为w éi 之zh ī，而ér 无w ú以y ǐ为w éi 也y ě
；上sh àn ɡ义y ì
为w éi 之zh ī
，而ér 有y ǒu 以y ǐ
为w éi 也y ě
。上sh àn ɡ礼l ǐ
为w éi 之zh ī
，而ér 莫m ò之zh ī应y ìng 也y ě
，则
z é
攘r ǎn ɡ臂b ì而ér 乃n ǎi 之zh ī
。
故ɡù失sh ī道d ào 而ér 后h òu 德d é，失sh ī德d é而ér 后h òu 仁r én ，失sh ī仁r én 而ér 后h òu 义y ì，失sh ī义y ì而ér
后h òu 礼l ǐ
。夫f ú礼l ǐ
者zh ě
，忠
zh ōn ɡ信x ìn 之zh ī泊b ó也y ě
，而ér 乱lu àn 之zh ī首sh ǒu 也y ě。前qi án 识sh í者zh ě
，
道d ào 之zh ī华hu á也y ě
，而ér 愚y ú之zh ī首sh ǒu 也y ě
。
是sh ì以y ǐ大d à丈
zh àn ɡ夫f ū居j ū其q í厚h òu
，而ér 不b ù居j ū其q í泊b ó，居j ū其q í实sh í，而ér 不b ù居
j ū
其q í华hu á
。故ɡù去q ù皮p í取q ǔ此c ǐ
。
第d ì二èr 章zh ān ɡ 得d é一y ī(39)
昔x ī之zh ī得d é一y ī者zh ě：天ti ān 得d é一y ī以y ǐ清q īn ɡ，地d ì得d é一y ī以y ǐ宁n ín ɡ，神sh én 得d é一y ī以y ǐ
灵l ín ɡ
，浴y ù得d é一y ī
以y ǐ
盈y ín ɡ
，侯h óu 王w án ɡ得d é一y ī
以y ǐ
为w éi 天ti ān 下xi à正
zh èn ɡ
。其q í至zh ì之zh ī也y ě
。
谓w èi 天ti ān 毋w ú已y ǐ清q īn ɡ将ji ān ɡ恐k ǒn ɡ裂li è
，谓w èi 地d ì毋w ú已y ǐ
宁n ín ɡ将ji ān ɡ恐k ǒn ɡ发f ā
，谓w èi 神sh én 毋w ú已y ǐ
灵l ín ɡ将ji ān ɡ恐k ǒn ɡ歇xi ē
，谓w èi 浴y ù毋w ú已y ǐ
盈y ín ɡ将ji ān ɡ恐k ǒn ɡ竭ji é
，谓w èi 侯h óu 王w án ɡ毋w ú已y ǐ
贵ɡu ì以
y ǐ
高ɡāo 将ji ān ɡ恐k ǒn ɡ蹶ju ě
。
故ɡù必b ì贵ɡu ì而ér 以y ǐ贱ji àn 为w éi 本b ěn ，必b ì高ɡāo 矣y ǐ而ér 以y ǐ下xi à为w éi 基j ī
。
夫f ú是sh ì以y ǐ侯h óu 王w án ɡ自z ì
谓w èi 孤ɡū
、寡ɡu ǎ
、不b ù谷ɡǔ
。此c ǐ
其q í贱ji àn 之zh ī为w éi 本b ěn 与y ǔ
？非f ēi 也y ě
！
故ɡù致zh ì数sh ù輿y ú无w ú輿y ú
，是sh ì故ɡù不b ú欲y ù禄l ù禄l ù若ru ò玉y ù，硌lu ò硌lu ò若ru ò石sh í
。
第d ì三s ān 章zh ān ɡ 闻w én 道d ào (41)
上sh àn ɡ士sh ì闻w én 道d ào ，堇j ǐn 能n én ɡ行x ín ɡ之zh ī；中
zh ōn ɡ士sh ì闻w én 道d ào
，若ru ò存c ún 若ru ò亡w án ɡ
；
下xi à士sh ì闻w én 道d ào ，大d à笑xi ào 之zh ī
。-大d à白b ái 如r ú辱r ǔ
，广
ɡu ǎn ɡ德d é如r ú不b ù足z ú
，建ji àn 德d é如r ú
输sh ū
，质zh ì真zh ēn 如r ú渝y ú
；大d à方f ān ɡ无w ú隅y ú
，大d à器q ì晚w ǎn 成
ch én ɡ
，大d à音y īn 希x ī
声sh ēn ɡ
，
天ti ān 象xi àn ɡ无w ú刑x ín ɡ
；道d ào 隐y ǐn 无w ú名m ín ɡ
。
夫f ú唯w éi 道d ào
，善sh àn 始sh ǐ且qi ě善sh àn 成ch én ɡ
。
第d ì四s ì章zh ān ɡ 反f ǎn 复f ù(40)
反f ǎn 也y ě者zh ě
，道d ào 之zh ī动d òn ɡ也y ě；弱ru ò也y ě者zh ě，道d ào 之zh ī用y òn ɡ也y ě
。
天ti ān 下xi à之zh ī物w ù生sh ēn ɡ于y ú有y ǒu
，有y ǒu 生
sh ēn ɡ于y ú无w ú
。
第d ì五w ǔ章
zh ān ɡ 中zh ōn ɡ和h é
(42)
道d ào 生sh ēn ɡ一y ī
，一y ī生
sh ēn ɡ二èr
，二èr 生
sh ēn ɡ三s ān
，三s ān 生
sh ēn ɡ万w àn 物w ù
。
万w àn 物w ù负f ù阴y īn 而ér 抱b ào 阳y án ɡ
，中
zh ōn ɡ气q ì以y ǐ
为w éi 和h é
。
天ti ān 下xi à之zh ī
所su ǒ恶w ù
，唯w éi 孤ɡū
、寡ɡu ǎ
、不b ù谷ɡǔ
，而ér 王w án ɡ公ɡōn ɡ以
y ǐ
为w éi 自z ì
名m ín ɡ也y ě
。
勿w ù或hu ò损s ǔn 之zh ī而ér 益y ì
，或hu ò益y ì之zh ī而ér 损s ǔn
。
觐j ìn 殷y īn 死s ǐ
，议y ì而ér 教ji āo 人r én
。
故ɡù强qi án ɡ良li án ɡ者zh ě不b ù得d é死s ǐ
，我w ǒ将ji ān ɡ以y ǐ为w éi 学xu é父f ù
。
第d ì六li ù章zh ān ɡ 至zh ì柔r óu (43)
天ti ān 下xi à之zh ī至zh ì柔r óu
，驰ch í骋
ch ěn ɡ于y ú天ti ān 下xi à之zh ī致zh ì坚ji ān
。
无w ú有y ǒu 入r ù于y ú无w ú间ji ān ，吾w ú是sh ì以y ǐ
知zh ī无w ú为w éi 之zh ī有y ǒu 益y ì。 不b ù言y án 之zh ī教ji ào
，无w ú为w éi 之zh ī益y ì
，天ti ān 下xi à希x ī
能n én ɡ及j í
之zh ī矣y ǐ
。
第d ì七q ī章zh ān ɡ 立l ì戒ji è(44)
名m ín ɡ与y ǔ身sh ēn 孰sh ú亲q īn ？身sh ēn 与y ǔ货hu ò孰sh ú多du ō？得d é与y ǔ亡w án ɡ孰sh ú病b ìn ɡ
？ 甚sh èn 爱ài
必b ì大d à费f èi
，多du ō藏c án ɡ必b ì厚h òu 亡w án ɡ
。
故ɡù知zh ī足z ú不b ù辱r ǔ
，知zh ī止zh ǐ不b ú殆d ài ，可k ě以y ǐ长ch án ɡ久ji ǔ
。
第d ì八b ā章zh ān ɡ 请q ǐn ɡ靓j ìng (45)
大d à成ch én ɡ若ru ò缺qu ē
，其q í用y òn ɡ不b ú敝b ì
；大d à盈y ín ɡ若ru ò冲
ch ōn ɡ
，其q í用y òn ɡ不b ù穷qi ón ɡ
；
大d à直zh í若ru ò诎q ū
，大d à巧qi ǎo 若ru ò拙zhu ō
，大d à赢y ín ɡ如r ú绌ch ù
。
躁z ào 胜sh èn ɡ寒h án
，靓j ìng 胜
sh èn ɡ炅ji ǒng
。请q ǐn ɡ靓j ìng 可k ě以y ǐ为w éi 天ti ān 下xi à正
zh èn ɡ
。
第d ì九ji ǔ章zh ān ɡ 知zh ī足z ú(46)
天ti ān 下xi à有y ǒu 道d ào
，却qu è走z ǒu 马m ǎ以y ǐ
粪f èn
；天ti ān 下xi à无w ú道d ào
，戎r ón ɡ马m ǎ生sh ēn ɡ于y ú郊ji āo
。
罪zu ì莫m ò大d à于y ú可k ě欲y ù，祸hu ò莫m ò大d à于y ú不b ù知zh ī足z ú，咎ji ù莫m ò憯c ǎn 于y ú欲y ù得d é
。 故ɡù知zh ī足z ú之zh ī足z ú
，恒h én ɡ足z ú矣y ǐ
。
第d ì十sh í章zh ān ɡ 知zh ī天ti ān 下xi à(47)
不b ù出ch ū于y ú户h ù
，以y ǐ
知zh ī天ti ān 下xi à
；不b ù规ku ī于y ú牖y ǒu
，以y ǐ
知zh ī天ti ān 道d ào
。
其q í出ch ū也y ě弥m í远yu ǎn ，其q í知zh ī也y ě弥m í少sh ǎo
。 是sh ì以y ǐ
圣sh èn ɡ人r én
，不b ù行x ín ɡ而ér 知zh ī，不b ú见ji àn 而ér 名m ín ɡ，弗f ú为w éi 而ér 成
ch én ɡ
。
第d ì十sh í一y ī章zh ān ɡ 无w ú为w éi (48)
为w éi 学xu é者zh ě日r ì益y ì
，闻w én 道d ào 者zh ě日r ì
损s ǔn
。损s ǔn 之zh ī又y òu 损s ǔn
，以y ǐ
至zh ì于y ú无w ú
为w éi
。无w ú为w éi 而ér 无w ú不b ù为w éi
。
将ji ān ɡ欲y ù取q ǔ天ti ān 下xi à者zh ě恒h én ɡ无w ú事sh ì，及j í其q í有y ǒu 事sh ì也y ě，不b ù足z ú以y ǐ取q ǔ天ti ān
下xi à
。
第d ì十sh í二èr 章zh ān ɡ 德d é善sh àn (49)
圣sh èn ɡ人r én 恒h én ɡ无w ú心x īn ，以y ǐ百b ǎi 姓x ìn ɡ之zh ī心x īn 为w éi 心x īn
。 善sh àn 者zh ě善sh àn 之zh ī，不b ú善sh àn 者zh ě亦y ì
善sh àn 之zh ī
；德d é善sh àn 也y ě
。 信x ìn 者zh ě信x ìn 之zh ī
，不b ú信x ìn 者zh ě亦y ì
信x ìn 之zh ī；德d é信x ìn 也y ě
。
圣sh èn ɡ人r én 之zh ī在z ài 天ti ān 下xi à，翕x ī
翕x ī焉y ān
，为w éi 天ti ān 下xi à浑h ún 心x īn ，百b ǎi 姓x ìn ɡ皆ji ē属sh ǔ其q í
耳ěr 目m ù焉y ān
，圣
sh èn ɡ人r én 皆ji ē孩h ái 之zh ī
。
第d ì十sh í三s ān 章zh ān ɡ 生sh ēn ɡ死s ǐ(50)
出ch ū生
sh ēn ɡ
，入r ù死s ǐ
。
生sh ēn ɡ之zh ī徒t ú十sh í有y ǒu 三s ān
；死s ǐ之zh ī徒t ú十sh í有y ǒu 三s ān ；而ér 民m ín 生
sh ēn ɡ生sh ēn ɡ
，动
d òn ɡ
皆ji ē
之zh ī死s ǐ
地d ì之zh ī十sh í有y ǒu 三s ān
。
夫f ú何h é故ɡù也y ě
？以y ǐ
其q í生sh ēn ɡ生sh ēn ɡ也y ě
。
盖ɡài 闻w én 善sh àn 执zh í生
sh ēn ɡ者zh ě，陵l ín ɡ行x ín ɡ不b ú辟b ì兕s ì
虎h ǔ，入r ù军j ūn 不b ú被b èi 甲ji ǎ兵b īn ɡ
；
兕s ì
无w ú所su ǒ椯du ǒ其q í角ji ǎo ，虎h ǔ无w ú所su ǒ措cu ò其q í爪zh ǎo
，兵b īn ɡ无w ú所su ǒ容r ón ɡ其q í刃r èn
。
夫f ú何h é故ɡù也y ě
？以y ǐ
其q í无w ú死s ǐ
地d ì焉y ān
。
第d ì十sh í四s ì章zh ān ɡ 尊z ūn 贵ɡu ì
(51)
道d ào 生sh ēn ɡ之zh ī
，而ér 德d é畜x ù之zh ī
，物w ù形x ín ɡ之zh ī
，而ér 器q ì成ch én ɡ之zh ī
。
是sh ì以y ǐ
万w àn 物w ù尊z ūn 道d ào 而ér 贵ɡu ì德d é
。
道d ào 之zh ī尊z ūn
，德d é之zh ī贵ɡu ì也y ě，夫f ú莫m ò之zh ī爵ju é而ér 恒h én ɡ自z ì
祭j ì也y ě
。
道d ào 生
sh ēn ɡ之zh ī
、畜x ù之zh ī
；长
zh ǎng 之zh ī
、遂su ì之zh ī
，亭t ín ɡ之zh ī、毒d ú之zh ī，养
y ǎn ɡ
之zh ī
、覆f ù之zh ī
。
生sh ēn ɡ而ér 弗f ú有y ǒu 也y ě，为w éi 而ér 弗f ú寺s ì
也y ě
，长zh ǎng 而ér 弗f ú宰z ǎi 也y ě
。此c ǐ
之zh ī谓
w èi
玄xu án 德d é
。
第d ì十sh í五w ǔ章zh ān ɡ 守sh ǒu 母m ǔ(52)
天ti ān 下xi à有y ǒu 始sh ǐ，以y ǐ为w éi 天ti ān 下xi à母m ǔ。
既j ì
得d é其q í母m ǔ
，以y ǐ
知zh ī其q í子z ǐ
，复f ù守sh ǒu 其q í母m ǔ
，没m ò身sh ēn 不b ú殆d ài
。 塞s āi 其q í闷m èn
，闭b ì其q í门m én ，终zh ōn ɡ身sh ēn 不b ù堇j ǐn
。
启q ǐ其q í闷m èn ，济j ì
其q í事sh ì
，终
zh ōn ɡ身sh ēn 不b ú救ji ù
。
见ji àn 小xi ǎo 曰yu ē明m ín ɡ，守sh ǒu 柔r óu 曰yu ē强qi án ɡ
。 用y òn ɡ其q í光
ɡu ān ɡ
，复f ù归ɡu ī其q í明m ín ɡ
。
第d ì十sh í六li ù章zh ān ɡ 盗d ào 桍k ū(53)
毋w ú道d ào 身sh ēn 殃y ān ɡ，是sh ì谓w èi 袭x í
常ch án ɡ
。
使sh ǐ我w ǒ
接
ji ē有y ǒu 知zh ī也y ě
，行x ín ɡ于y ú大d à道d ào
，唯w éi 施sh ī是sh ì畏w èi
。
大d à道d ào 甚sh èn 夷y í
，民m ín 甚sh èn 好h ào 解ji ě
。
朝ch áo 甚sh èn 除ch ú，田ti án 甚sh èn 芜w ú，仓c ān ɡ甚sh èn 虚x ū；服f ú文w én 采c ǎi ，带d ài 利l ì剑ji àn ，厌y àn
食sh í而ér 赍j ī
财c ái 有y ǒu 余y ú
；是sh ì谓w èi 盗d ào 桍k ū
。
盗d ào 桍k ū
，非f ēi 道d ào 也y ě
！
第d ì十sh í七q ī章zh ān ɡ 善sh àn 观ɡu ān (54)
善sh àn 建ji àn 者zh ě不b ù拔b á，善sh àn 抱b ào 者zh ě不b ù脱tu ō，子z ǐ孙s ūn 以y ǐ祭j ì祀s ì不b ù绝ju é
。 修xi ū之zh ī身sh ēn ，其q í德d é乃n ǎi 真zh ēn
；修xi ū之zh ī家ji ā
，其q í德d é有y ǒu 余y ú
；修xi ū之zh ī
乡xi ān ɡ
，其q í德d é乃n ǎi 长
ch án ɡ
；修xi ū之zh ī邦b ān ɡ
，其q í德d é乃n ǎi 丰f ēn ɡ
；修xi ū之zh ī天ti ān 下xi à
，其
q í
德d é乃n ǎi 博b ó
。
以y ǐ身sh ēn 观ɡu ān 身sh ēn
，以y ǐ
家ji ā观ɡu ān 家ji ā
，以y ǐ
乡xi ān ɡ观ɡu ān 乡xi ān ɡ
，以y ǐ
邦b ān ɡ观ɡu ān
邦b ān ɡ
，以y ǐ
天ti ān 下xi à观ɡu ān 天ti ān 下xi à
。
吾w ú何h é以y ǐ知zh ī天ti ān 下xi à然r án 兹z ī
？以y ǐ
此c ǐ
。
第d ì十sh í八b ā章zh ān ɡ 含h án 德d é
(55)
含h án 德d é之zh ī厚h òu 者zh ě，比b ǐ于y ú赤ch ì子z ǐ。蜂f ēn ɡ蝲
l àw ēi 地d ì弗f ú螫sh ì
，攫ju é鸟ni ǎo 猛
m ěn ɡ
兽sh òu 弗f ú搏b ó。骨ɡǔ弱ru ò筋j īn 柔r óu 而ér 握w ò固ɡù
。未w èi 知zh ī牝p ìn 牡m ǔ之zh ī合h é而ér 朘zu ī怒n ù
，精j īn ɡ之zh ī
至zh ì也y ě
。终
zh ōn ɡ日r ì
号h áo 而ér 不b ù忧y ōu
，和h é之zh ī至zh ì也y ě
。 和h é曰yu ē常ch án ɡ
，知zh ī和h é曰yu ē明m ín ɡ
；益y ì
生
sh ēn ɡ曰yu ē祥xi án ɡ
，心x īn 使sh ǐ气q ì曰yu ē强qi án ɡ
。
物w ù壮
zhu àn ɡ即j í
老l ǎo
，谓w èi 之zh ī不b ú道d ào ，不b ú道d ào 早z ǎo 已y ǐ
。
第d ì十sh í九ji ǔ章zh ān ɡ 玄xu án 同t ón ɡ(56)
知zh ī者zh ě弗f ú言y án ，言y án 者zh ě弗f ú知zh ī
。 塞s āi 其q í闷m èn ，闭b ì其q í门m én
，和h é其q í光ɡu ān ɡ
，同t ón ɡ其q í尘ch én ，锉cu ò其q í兑du ì而ér 解
ji ě
其q í纷f ēn
，是sh ì谓w èi 玄xu án 同t ón ɡ
。
故ɡù不b ù可k ě得d é而ér 亲q īn ，亦y ì不b ù可k ě得d é而ér 踈sh ū；不b ù可k ě得d é而ér 利l ì，亦y ì不b ù
可k ě得d é而ér 害h ài
；不b ù可k ě得d é而ér 贵ɡu ì
，亦y ì
不b ù可k ě得d é而ér 贱ji àn
。故ɡù为w éi 天ti ān 下xi à贵ɡu ì
。
第d ì二èr 十sh í章zh ān ɡ0 治zh ì邦b ān ɡ(57)
以y ǐ
正
zh èn ɡ之zh ī邦b ān ɡ
，以y ǐ畸j ī用y òn ɡ兵b īn ɡ，以y ǐ无w ú事sh ì取q ǔ天ti ān 下xi à。吾w ú何h é以y ǐ知
zh ī
其q í然r án 也y ě哉z āi
？
夫f ú天ti ān 下xi à多du ō忌j ì
讳hu ì
，而ér 民m ín 弥m í贫p ín
；民m ín 多du ō利l ì
器q ì
，而ér 邦b ān ɡ家ji ā兹
z ī
昏h ūn
；人r én 多du ō知zh ī
，而ér 奇q í物w ù兹z ī
起q ǐ
；法f ǎ物w ù兹z ī
彰
zh ān ɡ
，而ér 盗d ào 贼z éi 多du ō有y ǒu
。
是sh ì以y ǐ
圣sh èn ɡ人r én 之zh ī言y án 曰yu ē
：我w ǒ无w ú为w éi 也y ě，而ér 民m ín 自z ì
化hu à
；我w ǒ好h ào 静j ìn ɡ
，
而ér 民m ín 自z ì
正
zh èn ɡ
；我w ǒ无w ú事sh ì
，民m ín 自z ì
富f ù
；我w ǒ欲y ù不b ú欲y ù
，而ér 民m ín 自z ì
朴p ǔ
。
第d ì二èr 十sh í一y ī章zh ān ɡ 为w éi 正zh èn ɡ(58)
其q í正
zh èn ɡq ìq ì
，其q í民m ín 屯t ún 屯t ún ；其q í正
zh èn ɡ察ch á察ch á
，其q í邦b ān ɡ夬ɡu ài 夬ɡu ài
。
祸hu ò
，福f ú之zh ī所su ǒ倚y ǐ；福f ú
，祸hu ò之zh ī所su ǒ伏f ú
。孰sh ú知zh ī其q í极j í
？
其q í无w ú正zh èn ɡ也y ě
。正
zh èn ɡ复f ù为w éi 奇j ī
，善sh àn 复f ù为w éi 訞y āo
。
人r én 之zh ī迷m í也y ě
，其q í日r ì
固ɡù久ji ǔ矣y ǐ
。
是sh ì以y ǐ方f ān ɡ而ér 不b ù割ɡē，兼ji ān 而ér 不b ú刺c ì，直zh í而ér 不b ú绁xi è，光ɡu ān ɡ而ér 不
b ú
耀y ào
。
第d ì二èr 十sh í二èr 章zh ān ɡ 长ch án ɡ生sh ēn ɡ(59)
治zh ì人r én 事sh ì天ti ān ，莫m ò若ru ò啬s è
。
夫f ú唯w éi 啬s è，是sh ì以y ǐ
早z ǎo 服f ú
；早z ǎo 服f ú谓w èi 之zh ī重
zh òn ɡ积j ī
德d é；重
zh òn ɡ积j ī
德d é则
z é
无w ú不b ú克k è
；无w ú不b ú克k è则z é莫m ò知zh ī其q í极j í；莫m ò知zh ī其q í极j í
，可k ě以y ǐ
有y ǒu 国ɡu ó
；有
y ǒu
国ɡu ó之zh ī母m ǔ
，可k ě以y ǐ
长ch án ɡ久ji ǔ。
是sh ì谓w èi 深sh ēn 根ɡēn 固ɡù柢d ǐ
，长ch án ɡ生sh ēn ɡ久ji ǔ视sh ì之zh ī道d ào 也y ě
。
第d ì二èr 十sh í三s ān 章zh ān ɡ 居j ū位w èi (60)
治zh ì大d à国ɡu ó，若ru ò烹p ēn ɡ小xi ǎo 鲜xi ān
。
以y ǐ
道d ào 莅l ì
天ti ān 下xi à
，其q í鬼ɡu ǐ不b ù神sh én
；非f ēi 其q í鬼ɡu ǐ不b ù神sh én 也y ě，其q í神sh én 不
b ù
伤sh ān ɡ人r én 也y ě
；非f ēi 其q í申sh ēn 不b ù伤sh ān ɡ人r én 也y ě
，圣
sh èn ɡ人r én 亦y ì
弗f ú伤sh ān ɡ也y ě
。
夫f ú两li ǎn ɡ不b ù相xi ān ɡ伤sh ān ɡ
，故ɡù德d é交ji āo 归ɡu ī焉y ān
。
第d ì二èr 十sh í四s ì章zh ān ɡ 处ch ǔ下xi à(61)
大d à邦b ān ɡ者zh ě下xi à流li ú也y ě
，天ti ān 下xi à之zh ī牝p ìn 也y ě，天ti ān 下xi à之zh ī郊ji āo 也y ě
。
牝p ìn 恒h én ɡ以y ǐ
靓j ìng 胜
sh èn ɡ牡m ǔ
，为w éi 其q í靓j ìng 也y ě，故ɡù宜y í为w éi 下xi à
。
大d à邦b ān ɡ以y ǐ
下xi à小xi ǎo 邦b ān ɡ
，则z é取q ǔ小xi ǎo 邦b ān ɡ
；小xi ǎo 邦b ān ɡ以y ǐ
下xi à大d à邦b ān ɡ
，则
z é
取q ǔ于y ú大d à邦b ān ɡ
。故ɡù或hu ò下xi à以y ǐ取q ǔ，或hu ò下xi à而ér 取q ǔ
。
故ɡù大d à邦b ān ɡ者zh ě
，不b ú过ɡu ò欲y ù兼ji ān 畜x ù人r én ，小xi ǎo 邦b ān ɡ者zh ě，不b ú过ɡu ò欲y ù入r ù事
sh ì
人r én
。
夫f ú皆ji ē得d é其q í欲y ù
，则z é大d à者zh ě宜y í为w éi 下xi à
。
第d ì二èr 十sh í五w ǔ章zh ān ɡ 道d ào 注zh ù(62)
道d ào 者zh ě
，万w àn 物w ù之zh ī注zh ù也y ě
。善sh àn
，人r én 之zh ī宝b ǎo 也y ě
；不b ú善sh àn
，人r én 之zh ī所
su ǒ
宝b ǎo 也y ě
。美m ěi 言y án 可k ě以y ǐ市sh ì，奠di àn 行x ín ɡ可k ě以y ǐ贺h è人r én
。
人r én 之zh ī不b ú善sh àn
，何h é弃q ì之zh ī有y ǒu
？
故ɡù立l ì
天ti ān 子z ǐ，置zh ì三s ān 卿q īn ɡ，虽su ī有y ǒu 共ɡòn ɡ之zh ī璧b ì，以y ǐ先xi ān 四s ì马m ǎ，不b ú若
ru ò
坐zu ò而ér 进j ìn 此c ǐ
。
古ɡǔ之zh ī所su ǒ以y ǐ
贵ɡu ì此c ǐ者zh ě何h é？不b ú谓w èi 求qi ú以y ǐ得d é，有y ǒu 罪zu ì以y ǐ免mi ǎn 与y ú？故
ɡù
为w éi 天ti ān 下xi à贵ɡu ì
。
第d ì二èr 十sh í六li ù章zh ān ɡ 无w ú难n án (63)
为w éi 无w ú为w éi
，事sh ì无w ú事sh ì，味w èi 无w ú未w èi
。
大d à小xi ǎo 多du ō少sh ǎo
，报b ào 怨yu àn 以y ǐ德d é
。
图t ú难n án 于y ú其q í易y ì
也y ě，为w éi 大d à于y ú其q í细x ì也y ě。天ti ān 下xi à之zh ī难n án 作zu ò于y ú易y ì
，
天ti ān 下xi à之zh ī大d à作zu ò于y ú细x ì
。
是sh ì以y ǐ
圣
sh èn ɡ人r én 终zh ōn ɡ不b ù为w éi 大d à
，故ɡù能n én ɡ成
ch én ɡ其q í大d à
。
夫f ú轻q īn ɡ诺nu ò必b ì寡ɡu ǎ信x ìn
，多du ō易y ì
必b ì多du ō难n án
。
是sh ì以y ǐ
圣
sh èn ɡ人r én 犹y óu 难n án 之zh ī
，故ɡù终
zh ōn ɡ于y ú无w ú难n án
。
第d ì二èr 十sh í七q ī章zh ān ɡ 辅f ǔ物w ù(64)
其q í安ān 也y ě，易y ì
持ch í也y ě。其q í未w èi 兆zh ào 也y ě
，易y ì
谋m óu 也y ě
。其q í脆cu ì也y ě
，易y ì
判p àn 也y ě
。其q í微w ēi 也y ě
，易y ì
散s àn 也y ě
。为w éi 之zh ī于y ú其q í未w èi 有y ǒu 也y ě
，治zh ì之zh ī于y ú其q í未
w èi 乱lu àn 也y ě
。合h é抱b ào 之zh ī木m ù，生
sh ēn ɡ于y ú毫h áo 末m ò
；九ji ǔ成
ch én ɡ之zh ī台t ái
，作zu ò于y ú羸l éi 土t ǔ
；
百b ǎi 仁r én 之zh ī高ɡāo
，始sh ǐ于y ú足z ú下xi à
。
为w éi 之zh ī者zh ě败b ài 之zh ī，执zh í之zh ī者zh ě失sh ī之zh ī。是sh ì以y ǐ圣sh èn ɡ人r én 无w ú为w éi 也y ě，故ɡù无w ú
败b ài 也y ě
，无w ú执zh í也y ě
，故ɡù无w ú失sh ī也y ě
。民m ín 之zh ī从c ón ɡ事sh ì也y ě
，恒h én ɡ于y ú其q í成
ch én ɡ事
sh ì
而ér 败b ài 之zh ī。故ɡù慎sh èn 终
zh ōn ɡ若ru ò始sh ǐ
，则z é无w ú败b ài 事sh ì矣y ǐ。是sh ì以y ǐ圣
sh èn ɡ人r én 欲y ù不
b ú
欲y ù
，而ér 不b ú贵ɡu ì难n án 得d é之zh ī货hu ò
；学xu é不b ù学xu é
，而ér 复f ù众
zh òn ɡ人r én 之zh ī所su ǒ过ɡu ò
。能
n én ɡ
辅f ǔ万w àn 物w ù之zh ī自z ì
然r án
，而ér 弗f ú敢ɡǎn 为w éi
。
第d ì二èr 十sh í八b ā章zh ān ɡ 玄xu án 德d é(65)
故ɡù曰yu ē为w éi 道d ào 者zh ě非f ēi 以y ǐ明m ín ɡ民m ín 也y ě
，将ji ān ɡ以y ǐ
愚y ú之zh ī也y ě
。民m ín 之zh ī难n án 治zh ì
也y ě
，以y ǐ
其q í知zh ī也y ě
。
故ɡù以y ǐ知zh ī知zh ī邦b ān ɡ，邦b ān ɡ之zh ī贼z éi 也y ě；以y ǐ不b ù知zh ī知zh ī邦b ān ɡ，邦b ān ɡ之zh ī德d é
也y ě
。
恒h én ɡ知zh ī此c ǐ
两li ǎn ɡ者zh ě，亦y ì稽q í式sh ì也y ě。恒h én ɡ知zh ī稽q í式sh ì，此c ǐ谓w èi 玄xu án 德d é
。
玄xu án 德d é深sh ēn 矣y ǐ
、远yu ǎn 矣y ǐ，与y ǔ物w ù反f ǎn 矣y ǐ，乃n ǎi 至zh ì大d à顺sh ùn
。
第d ì二èr 十sh í九ji ǔ章zh ān ɡ 江ji ān ɡ海h ǎi (66)
江ji ān ɡ海h ǎi 所su ǒ以y ǐ能n én ɡ为w éi 百b ǎi 浴y ù王w án ɡ者zh ě，以y ǐ其q í善sh àn 下xi à之zh ī，是sh ì以y ǐ能n én ɡ为w éi
百b ǎi 浴y ù王w án ɡ
。
是sh ì以y ǐ圣
sh èn ɡ人r én 之zh ī欲y ù上sh àn ɡ民m ín 也y ě，必b ì以y ǐ
其q í言y án 下xi à之zh ī
；欲y ù先xi ān 民
m ín
也y ě
，必b ì以y ǐ
其q í身sh ēn 后h òu 之zh ī
。故ɡù居j ū前qi án 而ér 民m ín 弗f ú害h ài 也y ě
，居j ū上sh àn ɡ而ér 民m ín 弗
f ú
重zh òn ɡ也y ě
。天ti ān 下xi à乐l è推tu ī而ér 弗f ú厌y àn 也y ě。非f ēi 以y ǐ其q í无w ú争
zh ēn ɡ与y ú
？故ɡù天ti ān 下xi à莫
m ò
能n én ɡ与y ǔ争
zh ēn ɡ
。
第d ì三s ān 十sh í章zh ān ɡ 安ān 居j ū(80)
小xi ǎo 邦b ān ɡ寡ɡu ǎ民m ín
。
使sh ǐ十sh í百b ǎi 人r én 之zh ī器q ì毋w ú用y òn ɡ，使sh ǐ民m ín 重zh òn ɡ死s ǐ
而ér 远yu ǎn 徙x ǐ。有y ǒu 车ch ē周zh ōu 无
w ú
所su ǒ乘
ch én ɡ之zh ī
，有y ǒu 甲ji ǎ兵b īn ɡ无w ú所su ǒ陈ch én 之zh ī
。使sh ǐ民m ín 复f ù结ji é绳
sh én ɡ而ér 用y òn ɡ之zh ī
。
甘ɡān 其q í食sh í
，美m ěi 其q í服f ú
，乐l è其q í俗s ú
，安ān 其q í居j ū
。
邻l ín 邦b ān ɡ相xi ān ɡ望w àn ɡ，鸡j ī
狗ɡǒu 之zh ī声sh ēn ɡ相xi ān ɡ闻w én
，民m ín 至zh ì老l ǎo 死s ǐ，不b ù相
xi ān ɡ
往w ǎn ɡ来l ái
。
第d ì三s ān 十sh í一y ī章zh ān ɡ 不b ù积j ī(81)
信x ìn 言y án 不b ù美m ěi ，美m ěi 言y án 不b ú信x ìn 。 知zh ī者zh ě不b ù博b ó
，博b ó者zh ě不b ù知zh ī
。
善sh àn 者zh ě不b ù多du ō，多du ō者zh ě不b ú善sh àn
。
圣sh èn ɡ人r én 无w ú积j ī
，既j ì
以y ǐ
为w èi 人r én 己j ǐ
愈y ù有y ǒu
，既j ì
以y ǐ
予y ǔ人r én 己j ǐ
愈y ù多du ō
。
故ɡù天ti ān 之zh ī道d ào
，利l ì而ér 不b ú害h ài ；人r én 之zh ī道d ào ，为w éi 而ér 弗f ú争zh ēn ɡ
。
第d ì三s ān 十sh í二èr 章zh ān ɡ 三s ān 宝b ǎo (67)
天ti ān 下xi à皆ji ē谓w èi 我w ǒ大d à
，不b ù宵xi āo 。夫f ú唯w éi 大d à，故ɡù不b ù宵xi āo 。若ru ò宵xi āo ，细
x ì
久ji ǔ矣y ǐ
。
我w ǒ恒h én ɡ有y ǒu 三s ān 宝b ǎo 之zh ī
：一y ì曰yu ē慈c í，二èr 曰yu ē检ji ǎn ，三s ān 曰yu ē不b ù敢ɡǎn 为w éi 天ti ān 下
xi à
先xi ān
。
夫f ú慈c í
，故ɡù能n én ɡ勇y ǒn ɡ；检ji ǎn ，故ɡù能n én ɡ广
ɡu ǎn ɡ
；不b ù敢ɡǎn 为w éi 天ti ān 下xi à先xi ān ，故
ɡù
能n én ɡ为w éi 成ch én ɡ事sh ì长ch án ɡ
。
今j īn 舍sh ě其q í慈c í
且qi ě勇y ǒn ɡ
，舍sh ě其q í检ji ǎn 且qi ě广
ɡu ǎn ɡ
，舍sh ě其q í后h òu 且qi ě先xi ān ，则z é必
b ì
死s ǐ
矣y ǐ
。
夫f ú慈c í
，以y ǐ战zh àn 则z é胜sh èn ɡ，以y ǐ守sh ǒu 则z é固ɡù
。
天ti ān 将ji ān ɡ建ji àn 之zh ī
，如r ú以y ǐ慈c í垣yu án 之zh ī
。
第d ì三s ān 十sh í三s ān 章zh ān ɡ 不b ù争zh ēn ɡ(68)
善sh àn 为w éi 士sh ì者zh ě不b ù武w ǔ；善sh àn 战zh àn 者zh ě不b ú怒n ù
；善sh àn 胜sh èn ɡ敌d í者zh ě弗f ú与y ǔ
；善
sh àn
用y òn ɡ人r én 者zh ě为w éi 之zh ī下xi à
。
是sh ì谓w èi 不b ù争zh ēn ɡ之zh ī德d é
，是sh ì谓w èi 用y òn ɡ人r én ，是sh ì谓w èi 天ti ān ，古ɡǔ之zh ī极j í也y ě
。
第d ì三s ān 十sh í四s ì章zh ān ɡ 用y òn ɡ兵b īn ɡ(69)
用y òn ɡ兵b īn ɡ有y ǒu 言y án 曰yu ē：吾w ú不b ù敢ɡǎn 为w éi 主zh ǔ而ér 为w éi 客k è
；吾w ú不b ú进j ìn 寸c ùn 而ér 芮ru ì
尺ch ǐ
。
是sh ì谓w èi 行x ín ɡ无w ú行x ín ɡ
，攘r ǎn ɡ无w ú臂b ì，执zh í无w ú兵b īn ɡ，乃n ǎi 无w ú敌d í矣y ǐ
。
祸hu ò莫m ò大d à于y ú无w ú适sh ì
，无w ú适sh ì近j ìn 亡w án ɡ吾w ú宝b ǎo 矣y ǐ。
故ɡù称ch ēn ɡ兵b īn ɡ相xi ān ɡ若ru ò
，则z é哀āi
者zh ě胜sh èn ɡ矣y ǐ
。
第d ì三s ān 十sh í五w ǔ章zh ān ɡ 怀hu ái 玉y ù(70)
吾w ú言y án 甚sh èn 易y ì知zh ī也y ě
，甚sh èn 易y ì
行x ín ɡ也y ě
；而ér 人r én 莫m ò之zh ī能n én ɡ知zh ī也y ě
，而ér
莫m ò之zh ī能n én ɡ行x ín ɡ也y ě
。
言y án 有y ǒu 君j ūn
，事sh ì有y ǒu 宗z ōn ɡ
。其q í唯w éi 无w ú知zh ī也y ě
，是sh ì以y ǐ
不b ù我w ǒ知zh ī
。
知zh ī我w ǒ者zh ě希x ī
，则z é我w ǒ贵ɡu ì矣y ǐ。是sh ì以y ǐ
圣sh èn ɡ人r én 被p ī褐h è而ér 怀hu ái 玉y ù
。
第d ì三s ān 十sh í六li ù章zh ān ɡ 知zh ī病b ìn ɡ(71)
知zh ī不b ù知zh ī，尚sh àn ɡ矣y ǐ
；不b ù知zh ī不b ù知zh ī
，病b ìn ɡ矣y ǐ
。 是sh ì以y ǐ
圣sh èn ɡ人r én 之zh ī不b ú病b ìn ɡ
，以y ǐ
其q í病b ìn ɡ病b ìn ɡ也y ě，是sh ì以y ǐ不b ú病b ìn ɡ
。
第d ì三s ān 十sh í七q ī章zh ān ɡ 畏w èi 畏w èi (72)
民m ín 之zh ī不b ú畏w èi 畏w èi ，则z é大d à畏w èi 将ji ān ɡ至zh ì矣y ǐ
。 毋w ú闸y ā其q í所su ǒ居j ū，毋w ú厌y ā其q í所su ǒ生sh ēn ɡ
。夫f ū唯w éi 弗f ú厌y ā，是sh ì以y ǐ不b ú厌y àn
。
是sh ì以y ǐ
圣
sh èn ɡ人r én
，自z ì
知zh ī而ér 不b ú自z ì见ji àn 也y ě
，自z ì
爱ài
而ér 不b ú自z ì
贵ɡu ì也y ě
。故
ɡù
去q ù被p ī取q ǔ此c ǐ
。
第d ì三s ān 十sh í八b ā章zh ān ɡ 天ti ān 网w ǎn ɡ(73)
勇y ǒn ɡ于y ú敢ɡǎn 者zh ě则z é杀sh ā，勇y ǒn ɡ于y ú不b ù敢ɡǎn 者zh ě则z é栝ɡu ā
。此c ǐ
两li ǎn ɡ者zh ě或hu ò利l ì
或hu ò
害h ài
。
天ti ān 之zh ī所su ǒ恶w ù，孰sh ú知zh ī其q í故ɡù
？
天ti ān 之zh ī道d ào ，不b ù弹t án 而ér 善sh àn 胜sh èn ɡ
，不b ù言y án 而ér 善sh àn 应y ìng
， 不b ú召zh ào 而ér 自z ì
来l ái
。弹t án 而ér 善sh àn 谋m óu
。
天ti ān 网w ǎn ɡ恢hu ī恢hu ī，疏sh ū而ér 不b ù失sh ī
。
第d ì三s ān 十sh í九ji ǔ章zh ān ɡ 司s ī杀sh ā(74)
若ru ò民m ín 恒h én ɡ且qi ě不b ú畏w èi 死s ǐ
，奈n ài 何h é以y ǐ杀sh ā惧j ù之zh ī也y ě
？
若ru ò民m ín 恒h én ɡ是sh ì死s ǐ，则z é而ér 为w éi 者zh ě，吾w ú将ji ān ɡ得d é而ér 杀sh ā之zh ī，夫f ú孰sh ú敢ɡǎn
矣y ǐ
？
若ru ò民m ín 恒h én ɡ且qi ě必b ì畏w èi 死s ǐ，则z é恒h én ɡ有y ǒu 司s ī杀sh ā者zh ě
。
夫f ú代d ài 司s ī杀sh ā者zh ě杀sh ā
，是sh ì代d ài 大d à匠ji àn ɡ斵zhu ó也y ě
；夫f ú代d ài 大d à匠ji àn ɡ斵zhu ó者zh ě
，则z é希x ī
不b ù伤sh ān ɡ其q í手sh ǒu 矣y ǐ
。
第d ì四s ì十sh í章zh ān ɡ 贵ɡu ì生sh ēn ɡ(75)
人r én 之zh ī饥j ī
也y ě
，以y ǐ
其q í取q ǔ食sh í税shu ì之zh ī多du ō也y ě
，是sh ì以y ǐ
饥j ī
。
百b ǎi 姓x ìn ɡ之zh ī不b ú治zh ì也y ě，以y ǐ
其q í上sh àn ɡ有y ǒu 以y ǐ
为w éi 也y ě，是sh ì以y ǐ不b ú治zh ì。民m ín 之zh ī
轻q īn ɡ死s ǐ，以y ǐ
其q í求qi ú生sh ēn ɡ之zh ī厚h òu 也y ě
，是sh ì以y ǐ
轻q īn ɡ死s ǐ。夫f ú唯w éi 无w ú以y ǐ生sh ēn ɡ为
w éi
者zh ě
，是sh ì贤xi án 贵ɡu ì生
sh ēn ɡ
。
第d ì四s ì十sh í一y ī章zh ān ɡ 柔r óu 弱ru ò(76)
人r én 之zh ī生
sh ēn ɡ也y ě柔r óu 弱ru ò
，其q í死s ǐ
也y ě坚ji ān 强qi án ɡ
。万w àn 物w ù草c ǎo 木m ù之zh ī生sh ēn ɡ也y ě柔
r óu
脆cu ì
，其q í死s ǐ
也y ě枯k ū槁ɡǎo
。
故ɡù曰yu ē：坚ji ān 强qi án ɡ者zh ě，死s ǐ之zh ī徒t ú也y ě，柔r óu 弱ru ò微w ēi 细x ì，生sh ēn ɡ之zh ī徒
t ú
也y ě
。兵b īn ɡ强qi án ɡ则z é不b ú胜
sh èn ɡ
，木m ù强qi án ɡ则z é恒h én ɡ
。