三字经 (2)

三字经rãn zhÿ chūxìng bþn shàn xìng xiüng jìn xí xiüng yuǎn 人之初性本善性相近习相远gǒu bú jiào xìng nǎi qiün jiào zhÿ dào guì yǐ zhuün 苟不教性乃迁教之道贵以专xÿ mâng mǔzã lín chǔzǐ bù xuãduàn jÿ zhù昔孟母择邻处子不学断机杼dîu yün shün yǒu yì füng jiüo wǔ zǐmíng jù yáng 窦燕山有义方教五子名俱扬yǎng bú jiào fù zhÿ guîjiào bù yán shÿ zhÿ duî养不教父之过教不严师之惰zǐ bù xuãfýi suǒ yíyîu bù xuãlǎo hã wãi 子不学非所宜幼不学老何为yù bù zhuïbù chãng qìrãn bù xuãbù zhÿ yì玉不琢不成器人不学不知义wãi rãn zǐfüng shào shíqÿn shÿ yǒu xí lǐ yí为人子方少时亲师友习礼仪xiüng jiǔ líng nãng wýn xíxiào yú qÿn suǒ düng zhí香九龄能温席孝于亲所当执rïng sì suìnãng ràng lídì yú zhǎng yí xiün zhÿ融四岁能让梨弟于长宜先知shǒu xiào tìcì jiàn wãn zhÿ mǒu shùshí mǒu wãn 首孝悌次见闻知某数识某文yÿ ãr shíshí ãr bǎi bǎi ãr qiün qiün ãr wàn 一而十十而百百而千千而万sün cái zhþtiün dì rãn sün guüng zhþrì yuâ xÿng 三才者天地人三光者日月星sün güng zhþjūn chãn yìfù zǐ qÿn fū fù shùn 三纲者君臣义父子亲夫妇顺yuý chūn xiàyuý qiū dōng cǐ sì shíyùn bù qiïng 曰春夏曰秋冬此四时运不穷yuý nán bþi yuý xÿ dōng cǐ sì füng yìng hū zhōng 曰南北曰西东此四方应乎中yuý shuǐ huǒmù jÿn tǔcǐ wǔ háng bþn hū shù曰水火木金土此五行本乎数shí gün zhþjiǎ zhì guǐshí âr zhÿzǐ zhì hài十干者甲至癸十二支子至亥yuý huáng dào rì suǒ chán yuý chì dào düng zhōng quán 曰黄道日所躔曰赤道当中权chì dào xiàwýn nuǎn jíwǒ zhōng huázài dōng bþi 赤道下温暖极我中华在东北hán yù jūn shuüng lù gǎi yîu güo yuán zuǒ dà hǎi寒燠均霜露改右高原左大海yuý jiüng hãyuý huái jìcǐ sì dúshuǐ zhÿ jì曰江河曰淮济此四渎水之纪yuý dài huásōng hãng hãng cǐ wǔ yuâshün zhÿ míng 曰岱华嵩恒衡此五岳山之名gǔ jiǔ zhōu jÿn gǎi zhìchýng xíng shþng sün shí wǔ古九州今改制称行省三十五yuý shì nïng yuý gōng shüng cǐ sìmín guï zhÿ liáng 曰士农曰工商此四民国之良yuý rãn yìlǐ zhì xìn cǐ wǔ cháng bù rïng wþn曰仁义礼智信此五常不容紊dì suǒ shýng yǒu cǎo mùcǐ zhí wùbiàn shuǐ lù地所生有草木此植物遍水陆yǒu chïng yúyǒu niǎo shîu cǐ dîng wùnãng fýi zǒu 有虫鱼有鸟兽此动物能飞走dào liáng shūmài shǔ jìcǐ liù gǔrãn suǒ shí稻梁菽麦黍稷此六谷人所食mǎ niú yáng jÿ quǎn shǐcǐ liù chùrãn suǒ sì马牛羊鸡犬豕此六畜人所饲y uý xǐ nùyuý üi jùài wù yùqÿ qíng jù曰喜怒曰哀惧爱恶欲七情俱qÿng chì huáng jí hýi bái cǐ wǔ sâmù suǒ shí青赤黄及黑白此五色目所识suün kǔ gün jí xÿn xián cǐ wǔ wâi kǒu suǒ hán 酸苦甘及辛咸此五味口所含shün jiüo xiüng jí xÿng xiǔcǐ wǔ xiùbí suǒ xiù膻焦香及腥朽此五臭鼻所嗅páo tǔ gãmù shí jÿn yǔ sÿ zhúnǎi bü yÿn 匏土革木石金与丝竹乃八音yuý píng shǎng yuý qù rùcǐ sì shýng yí tiáo xiã曰平上曰去入此四声宜调协güo zýng zǔfù ãr shýn shýn ãr zǐzǐ ãr sūn 高曾祖父而身身而子子而孙zì zǐ sūn zhì xuán zýng nǎi jiǔ zúrãn zhÿ lún 自子孙至玄曾乃九族人之伦fù zǐ ýn fū fù cïng xiōng zã yǒu dì zã gōng 父子恩夫妇从兄则友弟则恭zhǎng yîu xùyǒu yǔ pãng jūn zã jìng chãn zã zhōng 长幼序友与朋君则敬臣则忠cǐ shí yìrãn suǒ tïng da ng shÿ xùwù wãi bâi 此十义人所同当师叙勿违背zhǎn qí shuüi dà xiǎo gōng zhì sÿ máwǔ fù zhōng 斩齐衰大小功至缌麻五服终lǐ yuâ shâyù shū shùgǔ liù yìjÿn bù jù礼乐射御书数古六艺今不具wãi shū xuãrãn gîng zūn jì shí zìjiǎng shuō wãn 惟书学人共遵既识字讲说文yǒu gǔ wãn dà xiǎo zhuàn lì cǎo jìbù kþ luàn 有古文大小篆隶草继不可乱ruî guǎng xuãjù qí fán dàn lûâ shuōnãng zhÿ yuán 若广学惧其繁但略说能知原fán xùn mãng xū jiǎng jiūxiáng xùn gǔmíng jù dîu 凡训蒙须讲究详训诂明句读wãi xuã zhþbì yǒu chūxiǎo xuã zhōng zhì sì shū为学者必有初小学终至四书lún yǔ zhþâr shí piün qún dì zǐjì shàn yán 论语者二十篇群弟子记善言mâng zǐ zhþqÿ piün zhǐjiǎng dào dãshuō rãn yì孟子者七篇止讲道德说仁义zuî zhōng yōng nǎi kǒng jízhōng bù piün yōng bù yì作中庸乃孔伋中不偏庸不易zuî dà xuãnǎi zýng zǐzì xiū qízhì píng zhì作大学乃曾子自修齐至平治zhōng shū shúxiào jÿng tōng rú liù jÿng shǐ kþ dú中书熟孝经通如六经始可读shÿ shū yìlǐ chūn qiūhào liù jÿng düng jiǎng qiú诗书易礼春秋号六经当讲求yǒu lián shün yǒu guÿ cáng yǒu zhōu yìsün yì xiáng 有连山有归藏有周易三易详yǒu diǎn mïyǒu xùn gào yǒu shì mìng shū zhÿ ào 有典谟有训诰有誓命书之奥wǒ zhōu gōng zuî zhōu lǐzhù liù guün cún zhì tǐ我周公作周礼著六官存治体dà xiǎo dài zhù lǐ jìshù shâng yán lǐ yuâ bâi 大小戴注礼记述圣言礼乐备yǒu guï fýng yǒu yǎ sîng hào sì shÿdüng fþng yǒng 有国风有雅颂号四诗当讽咏shÿ jì wáng chūn qiū zuîyù büo biǎn biã shàn â诗既亡春秋作寓褒贬别善恶sün zhuàn zhþyǒu gōng yáng yǒu zuǒ shìyǒu gǔ liáng 三传者有公羊有左氏有谷梁þr yǎ zhþshàn biàn yán qiú jÿng xùn cǐ mî xiün尔雅者善辨言求经训此莫先gǔ shâng zhùxiün xián zhuàn zhù shū bâi shí sün jÿng 古圣著先贤传注疏备十三经zuǒ zhuàn wài yǒu guï yǔhã qún jÿng shù shí wǔ左传外有国语合群经数十五jÿng jì míng füng dú zǐcuō qí yào jì qí shì经既明方读子撮其要记其事wǔ zǐ zhþyǒu xún yáng wãn zhōng zǐjí lǎo zhuüng 五子者有荀扬文中子及老庄jÿng zǐ tōng dú zhū shǐkǎo shì xìzhÿ zhōng shǐ经子通读诸史考世系知终始zì xÿ nïng zhì huáng dìhào sün huáng zài shàng shì自羲农至黄帝号三皇在上世táng yǒu yúhào âr dìxiüng yÿ xùn chýng shâng shì唐有虞号二帝相揖逊称盛世xià yǒu yǔshüng yǒu tüng zhōu wãn wǔchýng sün wáng 夏有禹商有汤周文武称三王xià chuán zǐjiü tiün xiàsì bǎi zǎi qiün xià shâ夏传子家天下四百载迁夏社tüng fá xiàguï hào shüng liù bǎi zǎi zhì zhîu wáng 汤伐夏国号商六百载至纣亡zhōu wǔ wáng shǐ zhū zhîu bü bǎi zǎi zuì cháng jiǔ周武王始诛纣八百载最长久zhōu gîng hãshǐ jì nián lì xuün yōu suì dōng qiün 周共和始纪年历宣幽遂东迁zhōu dào shuüi wáng güng zhuìchþng gün gýshàng yïu shuì周道衰王纲坠逞干戈尚游说shǐ chūn qiūzhōng zhàn guïwǔ bà qiáng qÿ xiïng chū始春秋终战国五霸强七雄出yíng qín shìshǐ jiün bìng chuán âr shìchǔ hàn zhýng 嬴秦氏始兼并传二世楚汉争güo zǔ xÿng hàn yâ jiàn zhì xiào píng wáng mǎng cuàn 高祖兴汉业建至孝平王莽篡guüng wǔ xÿng wãi dōng hàn sì bǎi nián zhōng yú xiàn 光武兴为东汉四百年终于献wâi shǔ wúzhýng hàn dǐng hào sün guïqì liǎng jìn 魏蜀吴争汉鼎号三国迄两晋sîng qí jìliángchãnchãng wãi nán cháo dū jÿn líng 宋齐继梁陈承为南朝都金陵bþi yuán wâi fýn dōng xÿyǔ wãn zhōu xÿng güo qí北元魏分东西宇文周兴高齐dài zhì suíyÿ tǔ yǔbù zài chuán shÿ tǒng xù迨至隋一土宇不再传失统绪táng güo zǔqǐ yì shÿchú suí luàn chuàng guï jÿ唐高祖起义师除隋乱创国基âr shí chuán sün bǎi zǎi liáng miâ zhÿguï nǎi gǎi 二十传三百载梁灭之国乃改liáng táng jìn jí hàn zhōu chýng wǔ dài jiý yǒu yïu 梁唐晋及汉周称五代皆有由zhào sîng xÿng shîu zhōu shàn shí bü chuán nán bþi hùn 赵宋兴受周禅十八传南北混liáo yǔ jÿn jiý chýng dìyuán miâ jÿn juã sîng shì辽与金皆称帝元灭金绝宋世yú tú guǎng chüo qián dài jiǔ shí nián guï zuî fâi 舆图广超前代九十年国祚废dài chãng zǔqiün yün jÿng shí liù shìzhì chïng zhýn 迨成祖迁燕京十六世至崇祯quán yün sìkîu rú lín lǐ chuǎng chūshãn qì fãn 权阉肆寇如林李闯出神器焚qÿng shì zǔyÿng jǐng mìng jìng sì füng kâ dà dìng 清世祖膺景命靖四方克大定yïu küng yōng lì qián jiümín ün fùzhì jì kuü由康雍历乾嘉民安富治绩夸dào xián jiün biàn luàn qǐshǐ yÿng fǎrǎo dū bǐ道咸间变乱起始英法扰都鄙tïng guüng hîu xuün tǒng ruîchuán jiǔ dìmǎn qÿng mî同光后宣统弱传九帝满清殁gã mìng xÿng fâi dì zhìlì xiàn fǎjiàn mín guï革命兴废帝制立宪法建民国gǔ jÿn shǐquán zài zÿzǎi zhì luàn zhÿ xÿng shuüi 古今史全在兹载治乱知兴衰shǐ suÿ fán dú yǒu cìshǐ jì yÿhàn shū âr 史虽繁读有次史记一汉书二hîu hàn sün guï zhì sìjiün zhâng jÿng cün tōng jiàn 后汉三国志四兼证经参通鉴dú shǐ zhþkǎo shí lùtōng gǔ jÿn ruî qÿn mù读史者考实录通古今若亲目kǒu ãr sîng xÿn ãr wãi zhüo yú sÿxÿ yú sÿ口而诵心而惟朝于斯夕于斯xÿ zhîng níshÿ xiàng tuïgǔ shâng xián shàng qín xuã昔仲尼师项橐古圣贤尚勤学zhào zhōng lìng dú lǔ lùn bǐ jì shìxuã qiþ qín 赵中令读鲁论彼既仕学且勤pÿ pú biün xuý zhú jiǎn bǐ wú shūqiþ zhÿ miǎn 披蒲编削竹简彼无书且知勉tïu xuán liáng zhuÿ cì gǔbǐ bù jiào zì qín kǔ头悬梁锥刺股彼不教自勤苦rú náng yíng rú yìng xuþjiü suÿ pín xuã bù chuî如囊萤如映雪家虽贫学不辍rú fù xÿn rú guà jiǎo shýn suÿ láo yïu kǔ zhuï如负薪如挂角身虽劳犹苦卓sū lǎo quánâr shí qÿshǐ fü fân dú shū jí苏老泉二十七始发愤读书籍bǐ jì lǎo yïu huǐ chíþr xiǎo shýng yí zǎo sÿ彼既老犹悔迟尔小生宜早思ruî liáng hào bü shí âr duì dà tíng kuí duō shì若梁灏八十二对大廷魁多士bǐ jì chãng zhîng chýng yìþr xiǎo shýng yí lì zhì彼既成众称异尔小生宜立志yíng bü suìnãng yǒng shÿmì qÿ suìnãng fù qí莹八岁能咏诗泌七岁能赋棋bǐ yǐng wùrãn chýng qíþr yîu xuãdüng xiào zhÿ彼颖悟人称奇尔幼学当效之cài wãn jÿnãng biàn qín xiâ dào yùn nãng yǒng yín 蔡文姬能辩琴谢道韫能咏吟bǐ nǚ zǐqiþ cōng mǐnþr nán zǐdüng zì jǐng 彼女子且聪敏尔男子当自警táng liú yàn füng qÿ suìjǔ shãn tïng zuî zhâng zì唐刘晏方七岁举神童作正字bǐ suÿ yîu shýn yǐ shìyǒu wãi zhþyì ruî shì彼虽幼身已仕有为者亦若是quǎn shǒu yâjÿ sÿ chãn gǒu bù xuãhã wãi rãn 犬守夜鸡司晨苟不学曷为人cán tǔ sÿfýng niàng mìrãn bù xuãbù rú wù蚕吐丝蜂酿蜜人不学不如物yîu xí yâzhuàng zhì shýn shàng kuüng guïxià lì mín 幼习业壮致身上匡国下利民y angmíng shýng xiǎn fù mǔguüng yú qián yù yú hîu 扬名声显父母光于前裕于后rãn yí zǐjÿn mǎn yíng wǒ jiào zǐwãi yÿ jÿng 人遗子金满赢我教子唯一经qín yǒu gōng xì wú yìjiâ zhÿ züi yí miǎn lì勤有功戏无益戒之哉宜勉力。